Lisanslı Yazılım Nedir? Neden Kullanılmalıdır?

Genel olarak lisans, bir tüzel kişiye belirli bir hakkı, ticari olarak kendi amaçları doğrultusunda kullanması için verilen izin anlamına gelir. Aynı zamanda bu lisans, ilgili sektör ve disiplinlerden bağımsız olarak verilebilir. Öte yandan, “Lisanslı yazılım nedir?” sorusunu sorduğunuzda ise bilgisayar yazılımlarından söz edilmesi gerekir. Bilgisayar yazılımında lisans, yazılımın orijinalliğini garanti eder.

İçindekiler

Lisanslı Yazılım Nedir?

Lisans terimi, Latince licet (izin verilen) ve licentia (izin) kelimelerini temel alır. Bununla birlikte bilgisayar programları; işletim sistemleri, uygulamalar ve diğer ürünler gibi telif hakları ile korunur. Bir yazılım lisansı, yazılımın kullanımına veya dağıtımına izin verilen koşulları tanımlar. Bu açıklama, “Lisanslı yazılım nedir?” sorusuna verilebilecek en basit cevaptır. Ancak biraz daha detaylandırabiliriz.

Lisanslı yazılım satın alanlar, lisans verenden yazılımın bir kopyasını bir veya daha fazla iş istasyonunda kullanma hakkını elde eder. Bu hak, lisans sözleşmesi çerçevesinde yazılımı satın alanlara sağlanır. Örneğin, yeni bir dizüstü bilgisayar satın alırken işletim sistemi tutarı satın alma fiyatına dahil edilir. Tam olarak bu nedenle lisanlı yazılımlar, bilgisayarda ücretsiz olarak kullanılabilir. Ancak, ticari ürünlerde kaynak kodunun değiştirilmesine izin verilmez.

Yazılım ayrıca ücretsiz veya shareware olarak sunulmaktadır. Böylece yazılımlar, tamamen ücretsiz veya küçük bir ücret karşılığında kullanılabilir. Ücretsiz kullanılabilen lisanslı yazılımlar, tüm açık kaynaklı programları içerebilir.

Lisans Türleri

Özel ve özel olmayan lisanslar arasında temel bir ayrım vardır. Özel kullanıma uygun lisans alanlar, tek kullanım hakkını alır. İkinci kategoride ise lisans veren, kullanım hakkını kullanma veya lisansları üçüncü kişilere devretme hakkını saklı tutar.

Bu iki kategori dışında ise lisansların alanı oldukça geniş ve komplike olabilir. Böylece yazılımlar; kişilere, şirketlere ve kuruluşlara göre uyarlanırlar. Diğer bir ihtimalde ise lisanslar, bireysel müzakereler ve anlaşmalardan sonra verilirler. Son olarak, Business Software Alliance’a (BSA) göre lisanlardaki değişiklik sayısı yıldan yıla istikrarlı bir şekilde artmaya devam eder.

Bir Lisansın İçeriği

Tüm lisanlar, yazılım ürününün tanımını, kabul koşullarını ve garanti koşullarını içeren izinlerdir. Bu izinlere ek olarak, lisanslar şu bilgileri de içerebilir:

Yazılımın kullanım amacı
Kullanım yeri
Donanımın türü
Kullanım kısıtlamalarını

Yalnızca bir uç cihazda çalışabilen ve tek kullanıcı olarak tasarlanan lisanslar, genelde bu bilgileri içerir. Daha karmaşık ve özel olarak uyarlanmış lisanslama durumunda ise ek bilgiler yer alır. Bu ek bilgiler ise gizlilik kuralları, uygulama spesifikasyonları ve ödeme koşulları gibi bilgilerdir.

Yazılımın Lisanlı Olup Olmadığı Nasıl Anlaşılır?

Lisanslar, hem yazılım sağlayıcıyı hem de kullanıcıyı korumaya yönelik tasarlandıkları için belli başlı işlevleri yerine getirir. Öte yandan, lisansların hukuka uygun bir şekilde alındığının her zaman ispat edilebilmesi için veri taşıyıcılarının ve belgelerin güvende tutulması gerekir. Bu verilerin güvenliği ise aşağıdaki biçimlerde sağlanır:

Orijinal ortam (CD’ler, DVD’ler, vb.)
Son Kullanıcı Lisans Sözleşmesi (EULA)
Orijinallik Sertifikaları
Kullanım kılavuzları gibi farklı kılavuzlar
Çevrimiçi yapılan siparişler ve satın almalar için lisans sözleşmelerinin basılı sürümleri
Faturalar, irsaliyeler ve diğer belgeler.

Yukarıda sayılan yollar ve daha fazlası sayesinde lisansın orijinalliği ispat edilebilir. Örneğin, Business Software Alliance da konuyla ilgili tüm bilgileri içeren bir kılavuz oluşturmuştur. Böylece, lisans orijinalliğini tespit etmekle ilgili olan tüm sorularınıza bir yanıt bulabilirsiniz.

Öte yandan, lisanslama biçimi ve nasıl satın aldığınızdan bağımsız olarak, yasal sorunlardan kaçınmak için kullanım hüküm ve koşulları dikkatli bir şekilde gözden geçirilmelidir. İlgili ülkenin telif hakları da dikkate alınmalıdır.

Neden Lisanslı Yazılım Kullanılmalıdır?

Herhangi bir yazılımın lisansa sahip olmaması, hem yazılım sağlayıcı hem de kullanıcı için ciddi sorunlar teşkil eder. Her şeyden önce lisanslı yazılım kullanmak, kullanıcıların belgelerinin ve cihazlarının güvenliğini garanti eder. Buna ek olarak lisanslar, yazılım sağlayıcılarının da kopya ve hırsızlık durumlarına karşın korunmalarını sağlar. Sonuç olarak, yazılımların, dolayısıyla da cihazların, sağlıklı ve verimli bir biçimde çalışmasını sürdürebilmesi için yazılımların orijinal olması gerekir.

Lisanslı bir yazılım satın aldıktan sonra dijitalleşmeye güvenli bir şekilde atım atabileceğiniz için “Dijital Kurumsallaşma Adımları” yazımızı inceleyebilirsiniz.