Gamification, dijitalleşmenin getirdiği yeniliklerin etkisiyle sıklıkla kullanılmaya başlandı. Günlük hayatta, hemen her yerde artık denk gelmeye başladığımız bu kavram, dijital ortamların da neredeyse olmazsa olmazı. Web dünyasında genellikle İngilizce adını kullandığımız gamification, kulağa kafa karıştırıcı geliyor olsa da anlamını öğrenince hiç yabancısı olmadığımız bir evrene dahil ediyor bizi. Bu kafa karışıklığına bir son vererek, bu içeriğimizde pek çok sektörde trend bir konu halini gelmiş gamification tekniğinden söz edecek, “Gamification nedir?” sorusuna yanıt vereceğiz.
İçindekiler
Gamification’ın Tanımı
Gamification; Türkçeye doğrudan çevirdiğimizde oyunlaştırma olarak kullanılan bir kelime. Bu kavramın kökeni aslında estetik biliminin başlangıcına kadar gidiyor. Oyunlaştırma kavramı, postmodern dönemin özellikle de sanat üretimi ve tüketimi içinde, bir noktada insanın estetik duygusuna hitap eden eylem olduğu için yer ediniyor. Yetişkinlerde ilkel benliğe yakın bir duygu çağıran oyunlaştırma, insanların en derin arzularına yönelen bir reklam yöntemi dersek yanlış olmayacaktır.
Gamification, basite indirgenerek yalnızca oyun olarak görülebilecek bir yaklaşım değildir. İş dünyasının ve iletişimin ayrılmaz bir parçası haline gelen gamification, temelde rekabet ve ödüllendirme mantığını oyun dünyasından çıkarıp iş ve çalışma dünyasına entegre ediyor. Böylelikle bireyler zorluk çekmeden yeni iş ve ticaret kollarına uyum sağlayabiliyor. Kısacası, yeni dünyanın insanlarını üretmeye ve paylaşmaya teşvik etmenin yeni yolu olarak gamification’ı bir uygulama aracı olarak görebiliriz.
Gamification kavramı, 2010 yılında ortaya çıkmış ve günümüzde hızla artan gelişimle yol almaya devam etmiştir. Bu gidişle de, önümüzdeki yıllarda birçok konunun belirleyicisi olacak gibi görünüyor.
Gamification’ın Kullanım Alanları Nelerdir?
Gamification, ilk ortaya çıktığı günden bu yana oldukça geniş bir alana yayılmıştır. Gerek iş dünyasında gerek sosyal medyada birçok kullanım alanı bulunuyor. Aslında oyunlaştırmanın, bu kavramdan çok daha önce var olmuş bir uygulama olduğunu söylemekte yarar vardır. Bu şekilde düşünülürse, bugünkü düşünce ve uygulama biçimlerini anlamakta daha hızlı yol kat edebiliriz. Zaten, insanlar genellikle üstesinden gelemedikleri konuları kendilerince hep oyunlaştırarak çözümlemezler mi?
Günümüzde kalabalık iş yeri ortamlarında artık gamification yöntemleriyle, iş verimini arttırmak büyük oranda kabul görmüş bir uygulamadır. Çalışanlar arasındaki rekabet ortamı ve ödül sistemleri, iş dünyasındaki gamification uygulamalarına doğrudan örnektir. Bu gibi örnekleri çoğaltmak da mümkündür. Çeşitli promosyon uygulamaları, iş toplantılarında çeşitli vaatlerle süslenen ve oyunlaştırılan sunumlar ve daha binlerce örneğiyle gamification’ın artık her yerde olduğunu söylemek mümkün.
Daha geleceğe dönük bir örnek vermek gerekirse, kripto para birimleri üzerinden yapılan yatırımların birçoğu oyun olarak adlandırılıyor ve kitleler yatırımlarını oyunlaştırılmış bir evren aracılığıyla takip ediyor. Ayrıca sosyal medya üzerindeki uygulamalarda tamamen oyunlaştırılmış şekilde paylaşımlar, beğeniler ve yorumlaşmalar yapıyoruz. İş dünyasındaki seçimlerimizi sosyal medya üzerinden ödüllendiriyor ya da iyi bir seviye elde etmek için birbirinden farklı birçok yarışa gönüllü bir şekilde dâhil oluyoruz. Bu minvalde yaptığımız hemen her eylem, aynı zamanda kendi rızamızla dahil olduğumuz birer oyunken, diğer taraftan iş dünyası çerçevesinden bakınca ciddi bir iş ve para akışı olarak kendini buluyor.
Markaların Gamification Uygulaması
Günümüzde birçok alanda ciddiyet ve mesafe, insanların uzak durduğu bir durum halini aldı. Hayatın yoğun bir hızla akmaya başladığı günümüzde, artık bambaşka motivasyonlara ve itici güce ihtiyacımız olduğunu fark ettik. Bu nedenle de, tercihlerimiz daha eğlenceli ve motive edici kaynaklardan yana olmaya başladı. Tam olarak ihtiyacımızın motivasyon ve eğlence olduğunu idrak eden markalar, çok geçmeden bu yükselen değeri yani gamification’ı keşfetti. Böylelikle günlük reklam faaliyetlerinden çalışma alanlarına kadar, insanların eğlenirken aynı zamanda üretime ve tüketime nasıl daha çok katkı sunacağı konusunda arayışlar başladı. Bu arayışların sonucunda iş dünyası ve markaların hizmet politikaları dönüşerek, bireyin arzularına hizmet etmeye başladı. Peki bu dürtüler nasıl uyandırılıyor ve eylem nerede başlıyor?
Çeşitli kampanyalar aracılığıyla markalar, tüketiciyi kendi üretim dinamikleri ve eğlence ağlarına katılmaya ödül ve kazanımlar yoluyla teşvik etmeye başladı. “Bizden birisin” ve “Seninle başardık” gibi sloganların doğuşu da, bu kavrama dayanan dinamik sunum yöntemlerini oluşturur.
Örneğin, hamburger markalarının futbol menüleri ve sunduğu benzeri promosyonlar bunun en gündelik ve pratik yöntemlerinden biridir. Sosyal medyada kurulan bağlantılar, etkileşimler, yine futbol takımlarının Bitcoin piyasalarında sundukları tokenler ve daha birçok faaliyet aracılığıyla markalar; gamification kavramının gereğini en doğru şekilde yerine getiriyor.
Markaların Kullandığı Gamification Yöntemleri
Her yiğidin bir yoğurt yiyişi varsa, her markanın da kendine özgü bir oyunlaştırma yöntemi vardır. Nitekim markanın hedef kitlesi, mevcut durumu ve sektörel hali doğru yöntemi bulma noktasında oldukça önemlidir. Markaların ve şirketlerin en çok kullandığı gamification yöntemlerini şöyle sıralayabiliriz:
- Level Atlama: Oyun şeklinde ilerleyen web sayfaları, forumlar gibi birçok alanda uygulanır.
- Yarışmalar: Online ya da şirketlerin çalışma süreçleri dâhilinde kullanılır.
- Promosyon: hediye ve kazanımların oyunlaştırılmış bütün versiyonlarını içerir.
- Ödüllendirme: Ödül en teşvik edici yöntemlerden biridir.
- Puan Toplama: İnternet sitelerinde alışveriş yaptıkça toplanan puanlarla daha sonra alışveriş yaparken faydalanılabiliyor.
- Rozet Kazanma: Bu yönteme benzer bir uygulamayı örneğin Starbucks kahve üzerinden yıldız vererek uyguluyor.
Pazarlamada Gamification Örnekleri
Gamification; sağlık, endüstri, giyim ve gıda gibi pek çok sektörde pazarlamacılar adına daha tercih edilebilir bir opsiyon haline geldi. Nitekim global şirketlerin, müşterisini elinde tutmak için kullandıkları etkili bir yöntem. Bu pazarlama yönetimin hali hazırda kullanımını günümüzden 3 farklı örnekle açıklayabiliriz:
Transmedia (Transmedya)
Gamification pazarlamasında sıkça kullanılan bir teknik olarak karşımıza çıkan transmedia, bir medya unsurunu (film, oyun, kitap vb.) alıp daha dikkat çekici bir medya unsuruna yeniden uyarlamak olarak nitelendirilebilir.
1997 yılında, James Bond 007: Golden Eye filminin pazarlaması için oyunlaştırma tekniğinden yararlanıldı. Nintendo firması, filmle aynı isme sahip bir oyun geliştirdi. Peki başarılı oldu mu?
Sonuçlar oldukça ilginçti, çünkü oyun filme kıyasla çok daha para kazandırdı. O dönem için oldukça ileri görüşlü bir pazarlama stratejisi olduğunu söylemekte fayda var. Öyle ki, günümüzde oyun endüstrisi deyim yerindeyse film endüstrisini açık ara farkla ardında bırakmış durumda. İlerleyen zamanlarda transmedia yönteminin tam tersinin uygulandığı bir pazarlama dünyası bize kapısını açabilir. Oyunları tanıtmak için çekilen filmler… Neden olmasın?
Brandification (Markalaştırma)
Pazarlama sektöründe duymaya alıştığımız markalaştırma, sunulan ürün ya da hizmetlerin oyun içeriklerinde kısa videolar ya da görseller halinde kullanıcı kitlesine tanıtılmasını amaçlayan bir yöntemdir. Bu teknik hala popülerliğini korumakta ve uygulayan şirketlerin yükselişine önemli bir katkı sağlamıştır.
Markalaştırma tekniğinin öncüsü olarak tabir edebileceğimiz örnek, 2006 yılında Counter-Strike oyunu içinde denendi. Aynı yıl vizyona giren aksiyon filmi Smokin’ Aces’in tanıtımı Counter-Strike oyunu içerisinde yapıldı. Oyundaki duvarlara oyuncuların rahatça görebileceği bir şekilde filmin afişleri asıldı. Bu sayede filmin tanıtımı geniş kitlelere yapılabildi.
Günümüzden bir örnek vermemiz gerekirse, her eylemiyle gündem olmayı başarabilen Elon Musk’ın Tesla arabalarını tanıtmak için kullandığı PUBG oyununu örnek verebiliriz. Oldukça yenilikçi bir yaklaşım olan bu tanıtımda, PUBG oyuncuları Tesla araçlarını oyun içerisinde kullanabiliyor. 2020’nin Temmuz’undan beri kullanılan bu yöntem, pazarlama noktasında tarihe geçebilecek bir vizyonu barındırmakta.
Advergame (Reklam Oyunu)
Advergame’ler Türkçe tabiriyle reklam oyunları adından da anlaşılacağı üzere, bir markanın ürün ya da hizmetlerini oyun aracılığıyla pazarlamasıdır. Buradaki strateji, oyun üzerinden markanın tanıtımını yapmak ve etkileşim yüzdesini arttırmaktır.
Advergame pazarlama tekniğinin öncüsü, 90’lı yılların sonunda Pepsi markasının Pepsi Man’i, 7 Up’ın ise Spot’ı oldu. 2019’da dünyadaki en popüler iki oyun arasında yerini alan Candy Crush ve Temple Run gibi oyunlar da aynı amaca hizmet etmeye başladı.
Sonuç itibariyle, advergame tipi tekniklerin geleneksel reklam stratejilerine kıyasla daha etkili olduğu kanıtlanmıştır.
Bu yazımızda “Gamification nedir?” sorusunu yanıtlarken hangi alanlarda ve ne şekillerde kullanıldığına değindik. Yeni dünyanın dinamiklerini kaçırmamak adına siz de, gamification uygulamalarını takip edip aynı zamanda uygulamalısınız. Kim bilir belki, beklemediğiniz fırsatlarla karşı karşıya kalabilirsiniz.
Pazarlama konulu içerikler ilginizi çekiyorsa sizler için bir öneri:
